IŞİD: Hem bölgesel, hem küresel; hem El Kaide, hem Taliban

07.07.2014 Vatan
Kurdî bixwîne | Lire en Français

Musul’u ele geçirerek tüm dikkatleri üzerine çekmiş olan IŞİD (Irak Şam İslam Devleti-yeni adıyla İD, yani sadece İslam Devleti) Haziran ayı sonunda Irak ve Suriye’den bazı bölgeleri kapsayan bir hilafet devleti kurduğunu, liderleri Ebubekir el Bağdadi’nin halife olduğunu ve tüm dünya Müslümanlarının ona biat etmesi gerektiğini açıkladı.
İD’in denetimindeki sosyal medya hesaplarından, dünyanın dört bir tarafından, bazı radikal İslami grupları temsil ettikleri iddia edilen, genellikle yüzleri kapalı bazı kişilerin biat haberleri veriliyor ancak bu davete ciddi manada icabet edilmediğini biliyoruz.

El Kaide tedirgin

Zaten genel olarak baktığımızda bu hilafet ilanının ne uluslararası, ne de özel olarak İslami kamuoyunda çok fazla yankı bulmadığını görüyoruz. Anlaşıldığı kadarıyla geçici bir durumun söz konusu olduğu, çok geçmeden, küresel güçlerin bölge aktörlerini de yanına alarak İD’i tasfiye edeceği düşünülüyor. Tabii böyle bir manevranın başarılabilmesi için Irak ve Suriye’de Sünni toplulukların bir başka şekilde taleplerinin yerine getirilmesi gerekiyor ki bunun nasıl becerilebileceği bir muamma.
İD’in adımlarını en yakından ve kaygıyla takip etmede birinci sırayı El Kaide merkezi alıyor. Örneğin hilafet ilanına ilk andan itibaren “küresel cihada karşı darbe girişimi” olarak karşı çıkıldı. Ebubekir el Bağdadi’nin bir zamanlar Amerikalılar tarafından tutuklanmış olması ve salıverildiği 2004 Aralık ayından bu yana herhangi bir görüntüsünün ortaya çıkmamasından hareketle hilafet ilanının ardında gerçekte kimin olduğunun bilinmediği vurgulanarak bir şaibe yaratılmak istendi.
Gerçek adı İbrahim Avvad İbrahim Ali Muhammed el Bedri olan, ilahiyat doktorası yapmış olduğu söylenen Ebubekir el Bağdadi’nin (yeni payesiyle "Halife İbrahim"in) geçtiğimiz Cuma günü Musul’da bir camide hutbe verip namaz kıldırmasını ve bunun son derece profesyonelce yapılmış kayıtlarının youtube üzerinden dolaşıma sokulmasını bu tür söylentileri bertaraf etme niyetiyle açıklayabiliriz.

Yeni Taliban mı?

Uzun zamandır IŞİD/İD’in El Kaide ile ilgi ve ilişkisi tartışılıyor. Cuma hutbesinde siyah cübbesi ve siyah sarığıyla el Bağdadi, ne Usame bin Ladin, ne de onun yerini alan Eymen el Zavahiri’ye benziyor. Onlardan çok, Suriye’de sık sık çatıştıkları Lübnan Hizbullahı lideri Hasan Nasrallah’ı andırdığı yorumları yapılıyor. (Yeminli bir Şiilik düşmanı için hiç de hoş bir benzetme olmadığı muhakkak.)
Tabii bir de, ne zamandır ortalıkta gözükmeyen Afganistan’da Taliban’ın eski emiri Molla Muhammed Ömer var. Taliban konusunda en yetkin isim olan Pakistanlı gazeteci Ahmed Raşid, hilafet ilanından sonra kaleme aldığı bir yorumda İD’i El Kaide’ye benzetmenin doğru olmadığını, Irak ve Suriye’de yeni bir Taliban rejiminin temellerinin atıldığını ileri sürdü; tabii İD’in Taliban ve El Kaide’nin çok ötesinde ve acımasız bir Şii düşmanı olduğunun altını çizmeyi ihmal etmedi. (ISIS: The New Taliban)
El Kaide’nin en büyük açmazı taraftarlarına elle tutulur kazanımlar sunamamasıydı, İD ise onlara bir İslam devleti, hatta daha fazlasını hilafeti sunarak bir adım öne geçmiş görünüyor. Ama İD’in ve El Bağdadi’nin en büyük hülyalarının, Irak ve Suriye’deki bu devleti sağlama aldıktan sonra (belki de bu sürece paralel olarak) küresel cihadın liderliğini ele geçirmek olduğu aşikâr. Dolayısıyla İD’i, ne El Kaide ne Taliban, hem El Kaide hem Taliban olarak görmek daha makul olabilir.

Bir not: Afganistan’da Taliban bünyesinde sadece Afganlılar, El Kaide’deyse yabancı gönüllüler vardı ve koordineli hareket ediyorlardı. Bugün İD bünyesinde hem yerel unsurlar (Irak ve Suriyeliler), hem yabancı gönüllüler bir arada. Yani İD bölgesel ve küresel olanın bir tür koalisyonu.

Son söz: İD’in küresel anlamda İslamcı çevrelerde giderek artan popülaritesinden rahatsız olan El Kaide merkezinin, bunun önünü kesmek için, ne zamandır başvurmadığı türden ses getirici küresel eylemlere yönelmesi şaşırtıcı olmayacaktır. 

Destek olmak ister misiniz?
Doğru haber, özgün ve özgür yorum ihtiyacı
Bugün dünyada gazeteciler birer aktivist olmaya zorlanıyor. Bu durum, kutuplaşmanın alabildiğine keskin olduğu Türkiye'de daha fazla karşımıza çıkıyor. Halbuki gazeteci, elinden geldiğince, doğru haber ile özgün ve özgür yorumla toplumun tüm kesimlerine ulaşmaya çalışmalı ve bu yolla, kutuplaşmayı artırma değil azaltmayı kendine hedef edinmeli. Devamı için

Son makaleler (10)

22.12.2024	CHP ne zaman “Türkiye’nin birinci partisi” gibi davranacak?
18.12.2024	Transatlantik: Trump Erdoğan’ı neden övdü? PYD/YPG’nin geleceği Golani’nin zor sınavı
17.12.2024	Mehmet Altan ile Türkiye’nin gidişâtı (4): Suriye’nin geleceği - CHP’li belediyelere haciz
15.12.2024	11 soruda, YPG ya kendini fesheder mi ya da feshedilir mi?
15.12.2024	Murat Yetkin ile söyleşi: Meraklısı İçin Ortadoğu Kitabı
12.12.2024	Bahçeli’nin İmralı hamlesine seçmen nasıl bakıyor? Burak Bilgehan Özpek ile söyleşi
10.12.2024	Transatlantik: Suriye’yi nasıl bir gelecek bekliyor?
08.12.2024	Hamas, Hizbullah ve Esad: İran’ın “Direniş Ekseni” tarihe karışırken
06.12.2024	Behlül Özkan ile söyleşi: 1982’deki Müslüman Kardeşler’in Hama ayaklanmasından bugüne
04.12.2024	Murat Özçelik ile söyleşi: Türkiye Suriye’de ne yapabilir? Ne yapmalı?

22.12.2024		CHP ne zaman “Türkiye’nin birinci partisi” gibi davranacak?
22.09.2024		Ruşen Çakır nivîsî: Di benda hevdîtina Erdogan û Esed de
17.06.2023		Au pays du RAKI : Entretien avec François GEORGEON
21.03.2022		Ruşen Çakır: Laicism out, secularism in
19.08.2019		Erneute Amtsenthebung: Erdogans große Verzweiflung
05.05.2015		CHP-şi Goşaonuş Sthrateji: Xetselaşi Coxo Phri-Elişina Mualefeti
03.04.2015		Djihadisti I polzuyutsya globalizatsiey I stanovitsya yeyo jertvami. Polnıy test intervyu s jilem kepelem
10.03.2015		Aya Ankara Az Kobani Darse Ebrat Khahad Gereft?
08.03.2015		La esperada operación de Mosul: ¿Combatirá Ankara contra el Estado Islámico (de Irak y el Levante)?
18.07.2014		Ankarayi Miçin arevelki haşvehararı